Page 75 - Demo

#tarih 073%u00d6te yandan, beynin %u00f6%u011frenme ile de%u011fi%u015fti%u011fi (n%u00f6roplastisite) Donald Hebb ve Eric Kandel gibi bilimcilerin %u00e7al%u0131%u015fmalar%u0131yla ortaya konmu%u015f olsa da bu de%u011fi%u015fikliklerin nas%u0131l bir %u00f6zg%u00fcll%u00fc%u011fe sahip oldu%u011funu bilmiyor ve g%u00f6r%u00fcnt%u00fcleyemiyoruz. %u00d6nemli beyin hastal%u0131klar%u0131n%u0131n ger%u00e7ek nedenlerini veya nas%u0131l bir %u00f6zg%u00fcl ba%u011flant%u0131 sorununa yol a%u00e7t%u0131%u011f%u0131n%u0131 bilemiyoruz. Onlar%u0131 k%u00f6kten tedavi edemiyor, sadece belirtilerini bask%u0131layabiliyoruz. Dolay%u0131s%u0131yla ya%u015fad%u0131%u011f%u0131m%u0131z d%u00f6nemde beynin s%u0131rlar%u0131 h%u00e2l%u00e2 ilgi oda%u011f%u0131 olmay%u0131 s%u00fcrd%u00fcr%u00fcyor ve beyni anlama %u00e7abalar%u0131m%u0131z devam ediyor.4Beynimiz ve Biz Nereye Gidiyoruz?Amerika Birle%u015fik Devletleri 2013 y%u0131l%u0131nda %u201cBeyin %u0130nisiyatifi ve %u0130nsan Beyni%u201d projesini ba%u015flatt%u0131. Projenin %u00f6ncelikli hedefleri aras%u0131nda beyin/zihin ikileminin %u00e7%u00f6z%u00fclmesi; %u015fizofreni, Alzheimer, otizm ve dejeneratif sinir hastal%u0131klar%u0131n%u0131n k%u00f6kten tedavi edilebilmesi ve yapay zek%u00e2y%u0131 geli%u015ftirme %u00e7al%u0131%u015fmalar%u0131 bulunuyor. N%u00f6robilim, kuantum mekani%u011fi ve felsefeyi birle%u015ftiren n%u00f6rokuantoloji yakla%u015f%u0131mlar%u0131 da beynin bilinmeyenlerini a%u00e7%u0131klamak i%u00e7in %u00e7aba sarf ediyor.5Beyindeki sinaptik organizasyonlar%u0131 y%u00f6netebilen yeni molek%u00fcler yap%u0131lar veya sistemler ke%u015ffedilebilir. Bunlar%u0131 hen%u00fcz g%u00f6remememizin nedeni teknolojik yetersizlik olabilir. %u201cbeyin-komp%u00fcter ara y%u00fczleri sayesinde beyin sinyallerini do%u011frudan bilgisayarlara veya di%u011fer cihazlara ileterek insanlar%u0131n d%u00fc%u015f%u00fcnceleriyle etkile%u015fimde bulunmalar%u0131n%u0131n sa%u011flanabilmesi %u00f6nemli bir geli%u015fme oldu.%u201dBeyin-komp%u00fcter ara y%u00fczleri sayesinde beyin sinyallerini do%u011frudan bilgisayarlara veya di%u011fer cihazlara ileterek insanlar%u0131n d%u00fc%u015f%u00fcnceleriyle etkile%u015fimde bulunmalar%u0131n%u0131n sa%u011flanabilmesi %u00f6nemli bir geli%u015fme oldu. Bu teknoloji, fel%u00e7li hastalar%u0131n ileti%u015fim kurmas%u0131na veya hareket kabiliyetlerini geri kazanmalar%u0131na yard%u0131mc%u0131 olabilir. Ayr%u0131ca, ba%u015fka n%u00f6rolojik hastal%u0131klar%u0131n tedavisinde ve sa%u011fl%u0131kl%u0131 bireylerin bili%u015fsel yeteneklerini art%u0131rmada kullan%u0131labilir. Geli%u015fmelere paralel olarak bu teknolojinin etik boyutlar%u0131 da tart%u0131%u015f%u0131l%u0131yor.6Yapay zek%u00e2n%u0131n insan beyninin yerini alabilece%u011fi ya da insan%u0131 y%u00f6netebilece%u011fi gibi iddialar ise olduk%u00e7a abart%u0131l%u0131. %u0130nsan beyni bug%u00fcnk%u00fc durumuna ula%u015f%u0131ncaya kadar nesiller boyunca kendisine ula%u015fan ve %u00e7evresel de%u011fi%u015fikliklere uyum sa%u011flamak %u00fczere epigenetik de%u011fi%u015fikliklerle yo%u011furulan %u00e7ok uzun bir ge%u00e7mi%u015fin genetik izlerini ta%u015f%u0131yor. Yapay zek%u00e2 ise hen%u00fcz yeni bir olgu ve tam olarak gizemi h%u00e2l%u00e2 %u00e7%u00f6z%u00fclememi%u015f bir beynin %u00f6%u011frenme sistemini taklit ederek geli%u015fmeye %u00e7al%u0131%u015f%u0131yor. Geli%u015ftik%u00e7e insan%u0131n i%u015flerini giderek daha fazla kolayla%u015ft%u0131raca%u011f%u0131 kesin olmakla beraber kendi evrimsel s%u00fcrecini ya%u015fayacak. Buna paralel olarak insan beyni de kendi evrimsel s%u00fcrecini ya%u015famaya devam edecek. Sonu%u00e7lar%u0131n nereye varaca%u011f%u0131n%u0131 veya nelere mal olaca%u011f%u0131n%u0131 ise gelecek ku%u015faklar g%u00f6recek. #Teknolojik geli%u015fmeler; %u015fizofreni, Alzheimer, otizm ve dejeneratif sinir hastal%u0131klar%u0131n%u0131n tedavisini olanakl%u0131 h%u00e2le getirebilir.Yapay zek%u00e2 hen%u00fcz yeni bir olgu olsa da geli%u015ftik%u00e7e insan%u0131n i%u015flerini daha da kolayla%u015ft%u0131rabilir.D%u0130PNOTLAR1 J.J. Hublin ve ark., Nature,546 (7657), s. 289-292, 2017.2 E.F. Torrey, Evolving Brains, Emerging Gods - Early Humans and the Origins of Religion, Columbia University Press, New York, 2017.3 B. Libet ve ark., Brain, 106 (Pt 3), s. 623-642, 1983.4 T. Uzbay, G%u00f6r%u00fcnmeyen Beyin, 6. bask%u0131, Destek Yay%u0131nlar%u0131, 2022.5 J.M. Schwartz ve ark., Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci,360(1458), 2005, s. 1309-1327.6 L. Drew, Nature, 627(8002), 2024, s. 19.