Page 83 - Demo

#tarih 081Bertrand%u2019%u0131n sinematograf g%u00f6sterileri Sultan II. Abd%u00fclhamid%u2019in de ho%u015funa gitmi%u015ftir. %u00d6nceleri %u015f%u00fcpheyle yakla%u015ft%u0131%u011f%u0131 bu ayg%u0131ta sempati duymaya ba%u015flam%u0131%u015ft%u0131r. Bunda sadrazam Halil R%u0131fat Pa%u015fa%u2019n%u0131n %u00f6nemli bir rol%u00fc vard%u0131r. Sinematograf ayg%u0131t%u0131 %u00fczerine uzun incelemeler yap%u0131lm%u0131%u015f ve sonu%u00e7ta bunun %u00e7ok faydal%u0131 oldu%u011fu kan%u0131s%u0131na var%u0131lm%u0131%u015ft%u0131r. Sultan, d%u00fcnyada ya%u015fanan olaylar%u0131, h%u00fck%u00fcmdarlar%u0131n resm%u00ee ziyaretlerini ya da asker%u00ee manevralar%u0131 g%u00f6steren filmleri izlemeyi seviyordu. Bertrand da her f%u0131rsatta film g%u00f6steriyordu. Bunlardan biri de 1899 y%u0131l%u0131 yaz%u0131nda Sultan%u2019%u0131n c%u00fclus t%u00f6renine kat%u0131lmak ve hediye edilen Emirgan Yal%u0131s%u0131%u2019n%u0131 teslim almak %u00fczere %u0130stanbul%u2019a gelen Karada%u011f Prensi Nikola i%u00e7in Marmara vapurunda verilen ziyafet sonras%u0131 Bertrand taraf%u0131ndan yap%u0131lan sinematograf g%u00f6sterimiydi. Bertrand, 1899 y%u0131l%u0131 Aral%u0131k ay%u0131nda saraydaki g%u00f6revinin yan%u0131 s%u0131ra sinematografa halk%u0131n g%u00f6sterdi%u011fi ilgiden hareketle %u0130stanbul%u2019daki Frans%u0131z cemiyetinin %u00f6nde gelen i%u015f adamlar%u0131ndan Louis Parma ile i%u015f birli%u011fine gitti. %u201cAilelerin sinematograf%u0131%u201d ad%u0131yla evlerde kullan%u0131lmak %u00fczere Georges Demeny%u2019in Coronofotografia adl%u0131 seyyar projeksiyon ayg%u0131t%u0131n%u0131 geli%u015ftirerek Victor Bertrand sistemini kurmu%u015f ve bunu, %u201c%u0130%u00e7ten %u0131%u015f%u0131kl%u0131, yeni ve %u00e7ok mercekli kondansat%u00f6rl%u00fc lambas%u0131yla net ve parlak g%u00f6steri sa%u011flayan yeg%u00e2ne bilimsel cihazd%u0131r. Benzeri yoktur.%u201d diye lanse ederek Parma%u2019n%u0131n Grand Rue De Pera 452 no.lu ma%u011fazas%u0131nda sat%u0131%u015fa %u00e7%u0131karm%u0131%u015ft%u0131r.Sultan II. Abd%u00fclhamid%u2019in Tahttan %u0130ndirili%u015fi ve Bertrand%u2019%u0131n Ak%u0131betiTakvimler 1908 y%u0131l%u0131n%u0131 g%u00f6sterdi%u011finde Bertrand art%u0131k altm%u0131%u015f ya%u015f%u0131ndad%u0131r. Sultan II. Abd%u00fclhamid tahttan indirilmi%u015f, saraydaki g%u00fcnler sona ermi%u015ftir. 29 A%u011fustos 1908 tarihli bir emirle sarayla ba%u011flant%u0131s%u0131 kesilmi%u015ftir. Bu emir %u00fczerine Sadaret%u2019e yazd%u0131%u011f%u0131 mektupta Sultan%u2019%u0131n hizmetinde bulundu%u011fu s%u00fcrece kendisine sadakat g%u00f6stermekten geri durmad%u0131%u011f%u0131n%u0131, sarayda yedi sekiz y%u0131ld%u0131r kullan%u0131lmayan bir sinematograf tak%u0131m%u0131 oldu%u011funu, bunun kendisine verilmesini, bundan sonraki ge%u00e7imini bu ayg%u0131t%u0131 kullanarak sa%u011flayabilece%u011fini, art%u0131k ya%u015fland%u0131%u011f%u0131n%u0131 ve eskisi kadar %u00e7al%u0131%u015fma kuvvetinde olamad%u0131%u011f%u0131n%u0131 belirtir. Tabii cevap alamaz. Hemen ard%u0131ndan yeni bir mektup yazar. Mektubunda kar%u0131s%u0131n%u0131n saraydaki oyunlarda artist olarak %u00e7al%u0131%u015fmas%u0131na ra%u011fmen birikmi%u015f maa%u015f%u0131n%u0131 alamad%u0131%u011f%u0131n%u0131, sarayda g%u00f6revliyken baca%u011f%u0131n%u0131n k%u0131r%u0131lmas%u0131 sonras%u0131nda hayatta oldu%u011fu s%u00fcrece %u00f6denmek %u00fczere Sultan taraf%u0131ndan kendisine ba%u011flanan 25 liral%u0131k tahsisat%u0131n %u00f6denmedi%u011fini, %u0130stanbul%u2019dan ayr%u0131laca%u011f%u0131 i%u00e7in bu paray%u0131 aydan aya mensubu oldu%u011fu el%u00e7ilik vas%u0131tas%u0131yla alabilmesinin sa%u011flanmas%u0131n%u0131 rica eder. Tabii yine cevap alamaz. Victor Bertrand, %u00e7aresizlik i%u00e7inde saraydan %u00fcmidini kesince Pera%u2019da T%u00fcnel meydan%u0131na yak%u0131n bir otel i%u015fletir bir s%u00fcre. 1909 y%u0131l%u0131nda %u00e7ok sevdi%u011fi ve yirmi be%u015f y%u0131l ya%u015fad%u0131%u011f%u0131 %u0130stanbul%u2019u terk eder. Romanya%u2019ya gider. B%u00fckre%u015f%u2019te sanat%u0131n%u0131 icra etmeye %u00e7al%u0131%u015f%u0131r. Uzun y%u0131llar l%u00fctuf ve nimetini g%u00f6rd%u00fc%u011f%u00fc Sultan II. Abd%u00fclhamid%u2019in karikat%u00fcrlerini yaparak ge%u00e7imini sa%u011flar. Ne zaman ve nerede %u00f6ld%u00fc%u011f%u00fc kesin olarak bilinmeyen Victor Bertrand, h%u00e2l%u00e2 yaz%u0131lamam%u0131%u015f olan T%u00fcrk sinema tarihinin ilk k%u00f6%u015fe ta%u015flar%u0131ndan biri olarak tarihteki yerini alm%u0131%u015ft%u0131r%u2026 #KAYNAK%u00c7A%u201cAilelerin Sinematograf%u0131%u201d, Le Moniteur Oriental, 20.12.1899.Cumhurba%u015fkanl%u0131%u011f%u0131 Osmanl%u0131 Ar%u015fivi (ML.EEM.00716.00083.01-ML.EEM.00716.00083.02)%u0130rtem, S%u00fcleyman Kani, %u201cSaray ve Bab%u0131ali%u2019nin %u0130%u00e7 Y%u00fcz%u00fc%u201d, Ak%u015famgazetesi, 1944-1945.Osmano%u011flu, Ay%u015fe, %u201cBabam Sultan Abd%u00fclhamid%u201d, Hayat dergisi, 1958.Sekme%u00e7, Ali Can, T%u00fcrk Sinemas%u0131nda Az%u0131nl%u0131klar ve Yabanc%u0131lar,Antalya, 2017.%u201cbertrand%u2019%u0131n sinematograf g%u00f6sterileri sultan %u0131%u0131. abd%u00fclhamid%u2019in de ho%u015funa gitmi%u015ftir. %u00f6nceleri %u015f%u00fcpheyle yakla%u015ft%u0131%u011f%u0131 bu ayg%u0131ta sempati duymaya ba%u015flam%u0131%u015ft%u0131r. bunda sadrazam halil r%u0131fat pa%u015fa%u2019n%u0131n %u00f6nemli bir rol%u00fc vard%u0131r.%u201dVictor Bertrand rol%u00fcn%u00fc oynarken...FOTO%u011eRAF: AL%u0130 CAN SEKME%u00c7 AR%u015e%u0130V%u0130