Page 81 - Demo

#tarih 079Victor Bertrand, II. Abd%u00fclhamid%u2019in HuzurundaPaul Dussap Pa%u015fa, Frans%u0131z tebaas%u0131ndan Katolik bir Ermeni%u2019dir. Sultan%u0131n %u015fehzadeli%u011fi d%u00f6neminden beri sarayda piyano dersi vermi%u015f, c%u00fclusundan sonra da bu hizmetine devam etmi%u015ftir. Dussap Pa%u015fa bir g%u00fcn: %u201cGayet iyi bir komiktir. Efendimizin huzurunda marifet g%u00f6stermeye lay%u0131kt%u0131r.%u201d diyerek bir Frans%u0131z hokkabaz%u0131n%u0131 takdim eder. Bu hokkabaz 1848 Paris do%u011fumlu Victor Bertrand%u2019dan ba%u015fkas%u0131 de%u011fildir. Sultan%u2019a g%u00f6sterdi%u011fi birka%u00e7 komik marifetten sonra saraya al%u0131n%u0131r. Sultan, Hazine-i Hassa%u2019dan Bertrand ailesi i%u00e7in saraya yak%u0131n olmas%u0131 nedeniyle Be%u015fikta%u015f%u2019ta dayal%u0131 d%u00f6%u015feli bir daire verir. Bertrand%u2019a da maa%u015f ba%u011flan%u0131r. Sultan ondan, yabanc%u0131lardan %u00f6zellikle de Frans%u0131zlardan olu%u015facak bir tiyatro ekibi kurmas%u0131n%u0131 ister. Bertrand ve kar%u0131s%u0131 hemen kollar%u0131 s%u0131var ve Pera%u2019daki (Beyo%u011flu) Frans%u0131z tiyatro kumpanyalar%u0131ndan se%u00e7ti%u011fi Edmond, Alexander, Stuart gibi isimlerden bir grup kurar. Ayr%u0131ca Oscar ad%u0131nda cambazl%u0131k yapan bir Amerikal%u0131 da gruba d%u00e2hil olur. Az Frans%u0131zca bildikleri i%u00e7in muz%u0131kadan Halil, Ahmet, bestek%u00e2r Hac%u0131 Arif Bey%u2019in o%u011flu kola%u011fas%u0131 Cemal Bey, gen%u00e7li%u011finde pandomimlerde k%u0131z rol%u00fcne %u00e7%u0131kt%u0131%u011f%u0131 i%u00e7in %u201cK%u0131z R%u0131fat Bey%u201d denilen Miralay R%u0131fat Bey, Hilmi Bey, pandomimci %u201csultan ondan, yabanc%u0131lardan %u00f6zellikle de frans%u0131zlardan olu%u015facak bir tiyatro ekibi kurmas%u0131n%u0131 ister. bertrand ve kar%u0131s%u0131 hemen kollar%u0131 s%u0131var ve pera%u2019daki (beyo%u011flu) frans%u0131z tiyatro kumpanyalar%u0131ndan se%u00e7ti%u011fi isimlerden bir grup kurar.%u201dHur%u015fit Bey de bu ekipte yer al%u0131r. Bertrand tiyatronun idarecisi ve y%u00f6netmenidir. Bu ekip oyun verdik%u00e7e piyano ba%u015f%u0131nda Dussap Pa%u015fa bulunur. Bir s%u00fcre sonra Sultan, sarayda bo%u015fta kalan G%u00fcll%u00fc Agop Efendi%u2019nin de Bertrand%u2019%u0131n ekibinde oynamas%u0131n%u0131 ister. G%u00fcll%u00fc Agop, Frans%u0131zca bilmemektedir. Fakat %u00f6yle %u00e7al%u0131%u015f%u0131r ki k%u0131sa zamanda Frans%u0131z akt%u00f6rlerle onlar%u0131n dilinde oyunlar oynayabilecek h%u00e2le gelir. Sarayda Bir Tiyatro Binas%u0131%u2026Babas%u0131 Sultan Abd%u00fclaziz gibi Beyo%u011flu%u2019ndaki tiyatrolara gitmek yerine Y%u0131ld%u0131z Saray%u0131%u2019n%u0131n y%u00fcksek duvarlar%u0131 arkas%u0131nda ya%u015famak daha g%u00fcvenli gelir II. Abd%u00fclhamid%u2019e%u2026 Bertrand, tiyatro ekibi kurulduktan sonra Alman %u0130mparatoru Wilhelm%u2019in %u0130stanbul ziyareti %u00f6ncesinde saraya bir tiyatro binas%u0131 yapt%u0131rmaya karar verir. Sultan%u2019%u0131n beyaz atlar%u0131 i%u00e7in yap%u0131lan ah%u0131r y%u0131kt%u0131r%u0131l%u0131r. Yerine Vasilaki Kalfa%u2019n%u0131n o%u011flu Yanko%u2019ya k%u00fc%u00e7%u00fck, %u015firin bir tiyatro in%u015fa ettirir (1889). Bina, Sultan%u2019%u0131n %u00f6zel locas%u0131n%u0131n iki taraf%u0131nda be%u015fer locadan, bir de parterden ibarettir. Elektrikle donat%u0131l%u0131r. Yaln%u0131z Sultan%u2019%u0131n locas%u0131nda elektrik yoktur. Sultan kimse taraf%u0131ndan g%u00f6r%u00fclmeden %u00f6zel locas%u0131n%u0131n bir k%u00f6%u015fesinden oyunu seyredecektir. Yan%u0131nda kad%u0131n bulunursa locas%u0131n%u0131n kafesi indirilecektir. Tiyatronun mefru%u015fat%u0131 zarif, tezyinat%u0131 alt%u0131n yald%u0131zl%u0131, duvarlar%u0131 k%u0131rm%u0131z%u0131 pelu%u015f ile kaplan%u0131r. Kalabal%u0131k orkestran%u0131n Sultan%u2019a s%u0131rt%u0131n%u0131 d%u00f6nmemesi i%u00e7in sahnenin %u00f6n%u00fcnde de%u011fil de Sultan locas%u0131n%u0131n solunda, sahnenin sa%u011f%u0131nda ayr%u0131lan yerde duracakt%u0131r. Bu tiyatroda ilk oyunu Bertrand ve ekibi sahneledi.Sultan II. Abd%u00fclhamid kapakl%u0131 Frans%u0131zca Le Petit Journal dergisi, 1897.Sultan II. Abd%u00fclhamid Y%u0131ld%u0131z Saray%u0131%u2019nda ya%u015famay%u0131 daha g%u00fcvenli buluyordu. Tiyatroyu da saraya ta%u015f%u0131d%u0131.FOTO%u011eRAF: AL%u0130 CAN SEKME%u00c7 AR%u015e%u0130V%u0130