Page 17 - Demo

#tarih 015ister. Peki, neden evvelki g%u00fcn d%u00fcnden daha k%u0131ymetli olsun ki? San%u0131r%u0131m derin bilinmezlik ve karanl%u0131k bizim varl%u0131k nedenlerimizi anlama sorusunun yan%u0131t%u0131n%u0131n %u00e7ok eskilerde oldu%u011funu d%u00fc%u015f%u00fcnd%u00fcr%u00fcyor. Varl%u0131%u011f%u0131m%u0131z%u0131 ve k%u00fclt%u00fcr%u00fcm%u00fcz%u00fc olu%u015fturan zincirin ilk halkalar%u0131na ula%u015farak k%u00f6klenmek istiyoruz. Ve hangi co%u011frafyadan geldi%u011fimizi, hangi k%u00fclt%u00fcre/k%u00fclt%u00fcrlere ait oldu%u011fumuzu merak ediyoruz. Eskiye gittik%u00e7e azalan izler ve %u00e7o%u011falan karanl%u0131klar tarihi ve k%u00fclt%u00fcr%u00fc anlamay%u0131 daha bir heyecanl%u0131 h%u00e2le getiriyordu. Herhangi bir konuda %u201cilk%u201di bulmak arkeologlar%u0131n r%u00fcyas%u0131 oluyordu. %u0130yi de %u201cilk%u201di buldu%u011funu iddia eden herhangi bir ke%u015fiften sonra daha erkeni ortaya %u00e7%u0131k%u0131yor ve al%u0131%u015f%u0131lagelmi%u015f paradigmalar s%u0131k%u00e7a g%u00f6m%u00fcl%u00fcyordu. %u201cTarihin sessizlik anlar%u0131n%u0131 konu%u015fturmal%u0131%u201d diyen Jules Michelet%u2019nin amac%u0131n%u0131 arkeoloji ger%u00e7ekle%u015ftirmeye %u00e7al%u0131%u015f%u0131yor. Yaz%u0131l%u0131 belgelerin olmad%u0131%u011f%u0131 yerden itibaren yaln%u0131zca arkeoloji devrede kal%u0131yor. Yaz%u0131 yok. Ne %u00fclkelerin isimleri ne toplumlar%u0131n ne olaylar%u0131n ne de tanr%u0131lar%u0131n ismi var. Elbette vard%u0131r da biz bilmiyoruz. Yaz%u0131lar%u0131 yoktu ama dilleri vard%u0131. Bize gelemeyen dilleriyle hayatlar%u0131ndaki her %u015feyi isimlendirmi%u015flerdi. Tarih biliminin devreye hen%u00fcz giremedi%u011fi bu karanl%u0131k hayatlar%u0131 anlama k%u0131lavuzu arkeoloji bilimidir. Kal%u0131nt%u0131lar%u0131n ve her t%u00fcrl%u00fc objenin terc%u00fcmanl%u0131%u011f%u0131n%u0131 arkeoloji yapmaya %u00e7al%u0131%u015f%u0131yor. Bunu sadece yaz%u0131s%u0131z zamanlar i%u00e7in de%u011fil yaz%u0131l%u0131 zamanlar i%u00e7in de yap%u0131yor. Yaz%u0131l%u0131 zamanlar da olsa yaz%u0131l%u0131 %u015feyler her zaman yaz%u0131s%u0131zlardan %u00e7ok daha fazlad%u0131r. Burada da varl%u0131%u011f%u0131m%u0131z%u0131 ve k%u00fclt%u00fcr%u00fcm%u00fcz%u00fc olu%u015fturan zincirin ilk halkalar%u0131na ula%u015farak k%u00f6klenmek istiyoruz. ve hangi co%u011frafyadan geldi%u011fimizi, hangi k%u00fclt%u00fcre/k%u00fclt%u00fcrlere ait oldu%u011fumuzu merak ediyoruz.arkeoloji devreye giriyor. Ve i%u015fte buradan itibaren tarih bilimiyle birlikte %u00e7al%u0131%u015f%u0131yor, birbirini destekleyerek birlikte anlamaya %u00e7al%u0131%u015f%u0131yorlar %u00f6lm%u00fc%u015f k%u00fclt%u00fcrleri. %u015eimdilerde yaz%u0131n%u0131n bulunu%u015fu biraz daha geriye gitti. D%u00f6rt binin sonlar%u0131na indi. Yani k%u00fc%u00e7%u00fck bir zaman diliminde, yakla%u015f%u0131k 5000 y%u0131ll%u0131k bir yak%u0131n ge%u00e7mi%u015fte bu yard%u0131mla%u015fma meyvelerini veriyor. Bilim ilerledik%u00e7e %u00f6ncekine g%u00f6re daha bir ayd%u0131nlan%u0131r oldu karanl%u0131klar. Bu %u00e7abada sadece arkeoloji ve tarih de%u011fil; antropoloji ve paleo%u2019yla ba%u015flayan bir dizi bilim de yard%u0131mla%u015fmaya %u00e7oktan kat%u0131ld%u0131. Altm%u0131%u015f y%u0131l%u0131 a%u015fk%u0131nd%u0131r arkeometri de devreye girdi ve metrik/g%u00fcvenilir de%u011ferlendirmelerle ge%u00e7mi%u015fin karanl%u0131klar%u0131n%u0131 ayd%u0131nlatma kervan%u0131na kat%u0131ld%u0131. Arkeoloji m%u00fcthi%u015f bir destek%u00e7i bulmu%u015ftu. D%u00fc%u015f%u00fcn%u00fcn ki bir objeye %u00f6rne%u011fin 2500+-100 tarihini g%u00fcvenilir bi%u00e7imde verebilmek veya kaz%u0131lmam%u0131%u015f bir topra%u011f%u0131n alt%u0131n%u0131 arkeojeofizikle g%u00f6rebilmek ne ola%u011fan%u00fcst%u00fc bir %u015feydi.%u201cTarih%u201din Babas%u0131ndan %u201cBilimsel Tarih%u201din Babas%u0131na%u2026Cicero%u2019nun Pater Historiae (Tarihin Babas%u0131) olarak and%u0131%u011f%u0131 Halikarnasl%u0131 Herodot (M%u00d6 484-425), tarih%u00ee olaylar%u0131n sistematik ara%u015ft%u0131rmas%u0131n%u0131 yapan ilk tarih%u00e7iydi. Thukydides (M%u00d6 465-411), %u201carkeoloji%u201d kelimesini ilk kez kullanarak ba%u015flang%u0131%u00e7 yapsa da 18. y%u00fczy%u0131lda Johann Joachim Winckelmann (1717-1768) bilimsel arkeolojiyi ba%u015flatm%u0131%u015f ve %u201cbilimsel tarihin%u201d babas%u0131 olmu%u015ftur. Arkeoloji somut objelerle teorilerini belgelerken tarihi %u201cmasal%u201d mahiyetinden uzakla%u015ft%u0131rm%u0131%u015ft%u0131r. Art%u0131k bir k%u00fclt%u00fcr%u00fcn sanat tarz%u0131n%u0131 tan%u0131mlaman%u0131n, sanat evrelerini anlaman%u0131n ve devam%u0131ndaki k%u00fclt%u00fcrlere olas%u0131 katk%u0131lar%u0131n%u0131, etkile%u015fimlerini %u00e7%u00f6zmenin bilimsel yollar%u0131 a%u00e7%u0131lm%u0131%u015ft%u0131. K%u00fclt%u00fcrleri yaz%u0131yla anlaman%u0131n %u00f6tesinde yeni yorum yollar%u0131 bulunmu%u015ftu. Arkeolojik kaz%u0131larda ortaya %u00e7%u0131kan nesneleri bilimsel yorumlarla konu%u015fturmak ve yine ayn%u0131 kaz%u0131larda bulunan yaz%u0131l%u0131 belgelerin dikkatlice ve tarafs%u0131zca okunmas%u0131 ve yorumlanmas%u0131yla arkeoloji ve tarih bilimleri ge%u00e7mi%u015fe giden yolda birlikte seyahat edecekti. #Johann Joachim Winckelmann (Anton von Maron 1768).